Hiểu về Bitcoin. Có phải là Vàng điện tử?
Giải mã đơn giản từ A đến Z cho người mới!
Nhân ngày Bitcoin đạt đỉnh kỷ lục mới 122k $ ( tương đương với hơn 3 tỷ VND), mình lại muốn viết một bài về Bitcoin cố gắng diễn giải theo cách dễ hiểu dành cho cả những người chưa biết về thị trường cũng có thể hiểu được loại tài sản có lẽ bạn đã nghe những chưa hiểu về nó.
Bài viết này không phải là lời khuyên đầu tư chuyên nghiệp kiểu "chắc thắng 100%" , vì mình cũng chỉ là một người tham gia trước, đã từng tìm hiểu và hiện tại vẫn tồn tại trong thị trường mà thôi.
Từ những ngày đầu chẳng có niềm tin lắm, chủ yếu gia nhập thị trường vì nghĩ rằng có lợi nhuận cao.
Từ những ngày còn tranh cãi về thuật ngữ Coin, rồi mới bắt đầu có thuật ngữ Crypto với nhiều nghi ngờ, pháp lý không rõ ràng.
Cho đến hiện tại, chính phủ các nước đang từng bước hoàn thiện cơ sở pháp lý cho tài sản kỹ thuật số, những câu chuyện về kho dự trữ Bitcoin của Mỹ, của các tập đoàn lớn.
Thực sự thị trường đã trải qua những thăng trầm như một hành trình rất dài.
Mình muốn chia sẻ lại những gì mình biết, từ A đến Z, một cách dễ hiểu nhất, như chia sẻ của một người bạn khi ngồi cafe vậy. Thực ra là đầy đủ hơn, vì ngồi cafe chắc mình không nhớ nổi hết nhiều thứ thế này.
Mong là sau khi đọc xong, bạn sẽ có cái nhìn rõ ràng hơn về Bitcoin và tự quyết định được liệu có hợp với mình không.
Thị trường Crypto không chỉ có Bitcoin mà còn rất nhiều dự án công nghệ, token khác nữa ( lại còn rất nhiều dự án lừa đảo lấy danh nghĩa blockchain). Nhưng trong bài viết này, mình sẽ chỉ viết về Bitcoin.
“Giải ngố” Bitcoin cho người mới
Bitcoin: Tiền "ảo" mà giá trị "thật"
Đầu tiên, mình sẽ giải thích với bạn về: Bitcoin (ký hiệu là BTC). Nhiều người hay gọi nó là "tiền ảo" , nghe có vẻ gì đó không đáng tin lắm nhỉ?
Thực ra, cách gọi "tiền ảo" có thể khiến chúng ta cảm thấy hơi tiêu cực và nghi ngại. Chính xác hơn, Bitcoin và những đồng tiền tương tự nên được gọi là tiền kỹ thuật số (digital currency), tiền điện tử hoặc tiền mã hoá (crypto currency).
Dù bạn không thể cầm nắm Bitcoin như tờ tiền polymer mình vẫn tiêu hàng ngày, giá trị của Bitcoin lại rất "thật". Nó hoàn toàn có thể dùng để trao đổi, mua bán như một loại tài sản, hoặc có nơi được dùng như một đơn vị tiền tệ.
Thử tưởng tượng Bitcoin giống như một loại "vàng kỹ thuật số" đi. Vàng thì có giới hạn, Bitcoin cũng vậy! Chỉ có tổng cộng 21 triệu Bitcoin được tạo ra trên toàn thế giới, không hơn không kém, và không ai có thể "in" thêm được, kể cả người tạo ra nó.
Đây là một con số cố định và không thể thay đổi. Chính sự khan hiếm này là một trong những yếu tố làm nên giá trị của Bitcoin.
Sự khan hiếm này không chỉ là một đặc điểm kỹ thuật, mà nó còn tạo ra một tâm lý đầu tư tương tự như với các kim loại quý – nỗi sợ bỏ lỡ cơ hội sở hữu một tài sản có hạn.
Một điểm nổi bật nữa của Bitcoin là nó hoạt động theo kiểu "ngang hàng" (peer-to-peer). Nghĩa là khi bạn gửi Bitcoin cho ai đó, nó đi thẳng từ ví của bạn sang ví của họ, không cần thông qua một tổ chức trung gian lớn nào như ngân hàng cả.
Cứ như mình với bạn trực tiếp trao tay tiền mặt cho nhau vậy, nhưng mà là phiên bản kỹ thuật số. Việc loại bỏ các khâu trung gian này giúp quá trình giao dịch nhanh hơn và tiết kiệm chi phí hơn.
Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc trách nhiệm bảo mật và xác minh giao dịch hoàn toàn thuộc về người dùng. Nếu có sự cố xảy ra, sẽ không có một tổ chức trung gian nào đứng ra giải quyết như khi bạn giao dịch qua ngân hàng.
Ai là "cha đẻ" bí ẩn của Bitcoin và tại sao nó lại đặc biệt?
Bạn có tò mò ai đã nghĩ ra một thứ "vi diệu" như Bitcoin không? Đó là một người (hoặc một nhóm người) dùng danh xưng Satoshi Nakamoto. Điều thú vị là đến giờ, không ai biết chính xác Satoshi là ai cả, dù có rất nhiều đồn đoán và giả thuyết được đưa ra.
Có người nói ông là một kỹ sư máy tính, có người lại cho rằng đó là một nhóm các nhà mật mã học, thậm chí HBO còn làm cả một bộ phim tài liệu về điều tra danh tính của Satoshi.
Nhưng điều quan trọng không phải là danh tính, mà là "đứa con tinh thần" Bitcoin mà Satoshi để lại cho thế giới. Satoshi đã biến mất khỏi cộng đồng mạng vào giữa năm 2010, giao lại việc phát triển Bitcoin cho cộng đồng trên toàn thế giới.
Satoshi tạo ra Bitcoin với mong muốn xây dựng một hệ thống giao dịch mà các thành viên tham gia không cần tin tưởng lẫn nhau, hay nói cách khác là không cần một bên thứ ba đáng tin cậy để xác thực giao dịch.
Thay vào đó, niềm tin được đặt vào công nghệ, vào mã nguồn mở và sự minh bạch của hệ thống. Việc Satoshi Nakamoto vẫn giữ mình trong bóng tối, dù vô tình hay hữu ý, lại càng củng cố thêm tính phi tập trung của Bitcoin.
Nếu "cha đẻ" của Bitcoin lộ diện và vẫn nắm quyền kiểm soát dự án, điều đó có thể làm suy yếu thông điệp cốt lõi về một hệ thống không phụ thuộc vào bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào.
Hơn nữa, việc Bitcoin được phát hành dưới dạng phần mềm mã nguồn mở là một yếu tố then chốt cho sự tin tưởng và phát triển của cộng đồng. Bất kỳ ai cũng có thể xem xét mã nguồn, kiểm tra và đề xuất cải tiến, đảm bảo rằng không có "cửa hậu" hay sự thao túng nào ẩn giấu bên trong hệ thống.
Blockchain: "Cuốn sổ kế toán" công khai và siêu bảo mật đằng sau Bitcoin
Để Bitcoin hoạt động trơn tru và an toàn, không thể không nhắc đến công nghệ nền tảng quan trọng Blockchain. Bạn cứ hình dung Blockchain như một cuốn sổ kế toán công cộng khổng lồ, ghi lại tất cả các giao dịch Bitcoin.
Điểm đặc biệt là cuốn sổ này không nằm ở một chỗ duy nhất mà được sao chép và lưu trữ trên hàng ngàn máy tính khắp thế giới. Điều này được gọi là tính phi tập trung hay phân tán. Giống như bạn chia sẻ một file Google Docs cho cả nhóm xem vậy, ai cũng có bản sao và thấy được mọi thay đổi.
Mỗi khi có giao dịch Bitcoin mới, nó sẽ được gom lại và ghi vào một "khối" (block). Khối này sau đó được mã hóa và gắn vào "chuỗi" (chain) các khối đã có từ trước, tạo thành một mắt xích không thể phá vỡ hay thay đổi.
Một khi dữ liệu đã được ghi vào Blockchain thì "bất di bất dịch", không ai có thể sửa được. Đây gọi là tính bất biến của Blockchain.
Hãy tưởng tượng Blockchain là một cuốn sổ kế toán kỹ thuật số công cộng. Mỗi giao dịch, ví dụ "An gửi cho Bình 1 Bitcoin", được ghi lại như một dòng trong sổ. Khi một trang sổ đầy các giao dịch, nó sẽ được gọi là một "Khối" (Block). Trang sổ này sau đó sẽ được "niêm phong" bằng một loại keo mã hóa siêu dính và được nối vào trang trước đó, tạo thành một "Chuỗi" (Chain). Đây chính là ý nghĩa của cái tên Blockchain - Chuỗi Khối.
Sự kỳ diệu của chuỗi liên kết này là gì? Nó tạo ra tính bất biến. Nếu một kẻ gian muốn sửa một giao dịch ở trang số 10, hắn ta sẽ làm rách "niêm phong" của trang đó. Điều này ngay lập tức làm cho tất cả các trang phía sau (11, 12, 13...) cũng bị báo lỗi theo. Để gian lận thành công, hắn phải viết lại toàn bộ các trang sau đó một cách cực nhanh, nhanh hơn cả toàn bộ mạng lưới cộng lại - một điều gần như không thể.
Và đây là điểm mấu chốt: cuốn sổ này không được cất giữ ở một nơi duy nhất. Thay vào đó, hàng ngàn máy tính trên khắp thế giới (gọi là các "nút" - node) đều giữ một bản sao y hệt của nó. Khi có một giao dịch mới, tất cả mọi người cùng kiểm tra và đối chiếu. Bất kỳ sự gian lận nào trên một bản sao sẽ ngay lập tức bị các bản sao khác phát hiện và từ chối. Điều này tạo ra một môi trường không đòi hỏi sự tin tưởng, nơi tính toàn vẹn của dữ liệu được đảm bảo bởi cả cộng đồng.
Nhờ Blockchain, mọi giao dịch Bitcoin đều minh bạch (ai cũng có thể xem lịch sử giao dịch, dù danh tính người dùng được ẩn sau các địa chỉ ví mã hóa) và cực kỳ bảo mật (vì để thay đổi thông tin, hacker phải tấn công và kiểm soát phần lớn các máy tính trong mạng lưới cùng lúc – một điều gần như không thể).
Quan trọng chúng ta cần hiểu rằng Blockchain là công nghệ nền tảng, còn Bitcoin chỉ là một ứng dụng của nó, dù là ứng dụng đầu tiên và nổi tiếng nhất. Tiềm năng của công nghệ Blockchain còn vươn xa hơn Bitcoin rất nhiều, có thể ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như hợp đồng thông minh, quản lý chuỗi cung ứng, tài chính, bất động sản, y tế, bầu cử, ...
Tính "bất biến" của Blockchain tuy đảm bảo an toàn và chống gian lận, nhưng cũng có mặt trái: các giao dịch lỗi, ví dụ bạn gửi nhầm địa chỉ ví hoặc không may bị lừa đảo, sẽ không thể hoàn tác được.
Điều này đòi hỏi người dùng phải hết sức cẩn trọng trong mọi thao tác. Sự phân tán của Blockchain không chỉ giúp tăng cường bảo mật mà còn thể hiện rõ triết lý chống lại sự kiểm soát tập trung, vốn là động lực ban đầu khi Satoshi Nakamoto tạo ra Bitcoin.
Tại sao nhiều người lại đầu tư Bitcoin như một tài sản của tương lai?
Sau khi đã hiểu sơ qua Bitcoin là gì, chắc bạn cũng đang thắc mắc tại sao nó lại có sức hút lớn đến vậy đúng không? Mình sẽ giải thích một vài lý do chính cho lòng tin này.
Bitcoin - "Vàng kỹ thuật số" của thời đại 4.0?
Một trong những lý do khiến Bitcoin "sốt xình xịch" là vì nhiều người coi nó như một loại "vàng kỹ thuật số". Giống như vàng, Bitcoin có nguồn cung hạn chế – như mình đã nói ở trên, chỉ có tối đa 21 triệu BTC được tạo ra.
Và cũng giống như vàng ở một khía cạnh nào đó, Bitcoin không bị một chính phủ hay tổ chức nào kiểm soát hoàn toàn. Trong một thế giới mà tiền giấy (còn gọi là tiền pháp định hay fiat) liên tục được các ngân hàng trung ương in ra thêm, dẫn đến nguy cơ lạm phát làm đồng tiền mất giá, nhiều người tìm đến Bitcoin như một cách để "trú ẩn" tài sản, hy vọng nó giữ giá trị tốt hơn theo thời gian.
Qua thời gian, Bitcoin từ chỗ ban đầu được định hình là một phương thức thanh toán ngang hàng (P2P), giờ đây ngày càng được nhiều người nhìn nhận như một công cụ lưu trữ giá trị.
Sự so sánh với "vàng" rất hiệu quả trong việc thu hút các nhà đầu tư, kể cả những người quen với các kênh truyền thống. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần phải thẳng thắn với nhau rằng Bitcoin biến động hơn vàng rất nhiều, đặc biệt là trong ngắn hạn.
Vai trò "lưu trữ giá trị" của Bitcoin vẫn còn đang trong giai đoạn được thị trường kiểm chứng và chấp nhận, chưa thể so sánh với hàng ngàn năm lịch sử của vàng.
Niềm tin vào khả năng lưu trữ giá trị của Bitcoin một phần cũng xuất phát từ sự hoài nghi đối với hệ thống tài chính truyền thống và khả năng các chính phủ có thể in tiền không giới hạn, làm suy giảm sức mua của đồng tiền.
Rất nhiều Công ty, Tập đoàn lớn hiện nay trên thế giới mua tích lũy Bitcoin như một dạng tài sản của công ty.
Ngay cả những quốc gia đặc biệt là Mỹ cũng đang tích trữ Bitcoin như một dạng tài sản trong kho dự trữ quốc gia.
Lá chắn chống lạm phát: Bitcoin có phải là "phao cứu sinh" khi tiền mất giá?
Bạn có để ý thấy giá cả hàng hóa cứ ngày một leo thang không? Chẳng hạn gần đây các quán phở, quán cơm ở Hà Nội đồng loạt tăng 5k…
Đó chính là lạm phát, khi đồng tiền mình cầm trong tay ngày càng "teo tóp" đi giá trị. Nhiều người tin rằng Bitcoin có thể là một "lá chắn" chống lại lạm phát.
Lý do chính là vì Bitcoin có nguồn cung cố định là 21 triệu đồng, không thể "in" thêm như tiền giấy. Trong khi các chính phủ có thể "bơm" tiền vào nền kinh tế khiến đồng tiền mất giá, Bitcoin vẫn giữ nguyên số lượng đó.
So với vàng, Bitcoin còn có một số ưu điểm như dễ lưu trữ hơn (bạn không cần kho bãi), dễ dàng di chuyển xuyên biên giới với chi phí cực rẻ, và đặc biệt là không thể bị làm giả nhờ công nghệ Blockchain.
Tuy nhiên, sự thật là giá Bitcoin biến động rất mạnh. Có những thời điểm giá Bitcoin tăng vọt, nhưng cũng có lúc sụt giảm không phanh. Nên việc nó có thực sự là giải pháp hoàn hảo cho mọi người trong việc chống lạm phát hay không vẫn còn là câu hỏi ngỏ và tùy thuộc vào khẩu vị rủi ro của mỗi người.
Lập luận Bitcoin chống lạm phát dựa trên nguyên tắc cung cầu cơ bản là hợp lý, nhưng hiệu quả thực tế của nó vẫn cần thêm thời gian để kiểm chứng và còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố kinh tế vĩ mô khác, cũng như mức độ chấp nhận rộng rãi của thị trường.
Dù có những ưu điểm so với vàng, sự biến động giá cực lớn của Bitcoin hiện tại lại là một trở ngại cho vai trò "nơi trú ẩn an toàn" ổn định như vàng, ít nhất là trong ngắn hạn.
Cá nhân mình thì nghĩ Bitcoin sẽ chỉ là một trong những tài sản bạn có cơ cấu đưa vào danh mục để chống lạm phát, và cũng như bất cứ loại tài sản nào khác, lựa chọn chiến lược đầu tư cũng chiếm một phần rất quan trọng.
Tiềm năng tăng trưởng và những cơ hội khác
Nói gì thì nói, một trong những điểm thu hút chính khiến người ta đến với Bitcoin chính là tiềm năng tăng giá "khủng" của nó. Đã có không ít câu chuyện người ta "đổi đời" nhờ đầu tư Bitcoin đúng thời điểm.
Nhiều chuyên gia và các tổ chức phân tích tài chính dự đoán giá Bitcoin còn có thể tăng trưởng mạnh trong tương lai, đặc biệt là khi ngày càng có nhiều tổ chức lớn, quỹ đầu tư "nhảy vào" thị trường này.
Sự tham gia của các tổ chức lớn như BlackRock, Fidelity, hay các công ty lớn như Tesla, MicroStrategy không chỉ mang lại dòng vốn lớn mà còn góp phần hợp pháp hóa Bitcoin như một loại tài sản đầu tư đáng cân nhắc.
Dòng tiền đổ vào các quỹ ETF Bitcoin cũng là một minh chứng cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng từ giới đầu tư chuyên nghiệp.
Ví dụ, một số dự báo cho rằng giá BTC có thể đạt những con số rất ấn tượng trong vài năm tới. Chẳng hạn, có những phân tích cho rằng giá Bitcoin có thể dao động trong khoảng từ $85,753 đến $210,125.45 trong năm 2025, và thậm chí còn cao hơn nữa trong các năm 2026-2027, có thể lên đến $250,000 - $375,000 hoặc hơn, nhờ vào dòng vốn đầu tư từ các tổ chức và sự chấp nhận ngày càng rộng rãi trên toàn cầu.
Tất nhiên, đây chỉ là dự đoán, và đã là đoán thì chưa có thật! Thị trường tiền mã hóa cực kỳ khó đoán và các dự đoán thường mang tính tham khảo cao. Qua các chu kỳ thì mình thấy dự đoán của các “chuyên gia” trừ hao đi chắc phải vài lần…nên cũng không nên kỳ vọng hay mua theo dự đoán của họ.
Ngoài ra, Bitcoin còn mở ra cơ hội giao dịch xuyên biên giới nhanh chóng với chi phí thấp hơn nhiều so với cách chuyển tiền truyền thống qua ngân hàng.
Bạn có thể gửi Bitcoin cho bạn bè, người thân ở nước ngoài mà không phải qua nhiều thủ tục rườm rà hay chờ đợi lâu. Đây là một ứng dụng thực tế có giá trị, đặc biệt với những người cần chuyển tiền quốc tế thường xuyên.
Tính thanh khoản cao cũng là một điểm cộng. Bitcoin là một trong những tài sản đầu tư có tính thanh khoản cao nhất, cho phép nhà đầu tư dễ dàng mua bán trên các sàn giao dịch với mức phí tương đối thấp.
Điều này phù hợp cho cả những nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn lẫn những người có xu hướng đầu tư dài hạn.
Để bạn dễ hình dung hơn, mình thử đặt Bitcoin lên bàn cân với một vài kênh đầu tư quen thuộc khác nhé:
Bảng 1: So sánh Bitcoin với các kênh đầu tư truyền thống
Bảng so sánh này giúp chúng ta thấy rõ hơn vị trí của Bitcoin so với các kênh đầu tư truyền thống. Nó không phải là lựa chọn tốt nhất cho tất cả mọi người, nhưng lại có những đặc tính riêng biệt rất hấp dẫn.
"Chơi" Bitcoin hay bị “chơi”
Thường thì mình hơi khó chịu mỗi lần nghe thấy mấy từ kiểu “chơi coin”, “chơi chứng”,… người ta chỉ có chơi cờ bạc, chơi bóng, chơi lô, chơi đề. Chứ đã đầu tư thì hãy nghiêm túc, ít nhất là trong suy nghĩ, đó không phải “chơi”
Có thể xem những phần trên bạn sẽ thấy tiềm năng, nghĩ đến lợi nhuận và cũng "máu" lắm rồi đúng không? Nhưng khoan, "dục tốc bất đạt". Đầu tư Bitcoin có thể mang lại lợi nhuận "khủng" nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro mà mình nghĩ bạn nhất định phải biết trước khi "xuống tiền".
Những "chiếc bẫy" cần tránh: Rủi ro khi đầu tư Bitcoin
Đầu tư Bitcoin không phải lúc nào cũng trải hoa hồng. Dưới đây là một vài rủi ro mà bạn cần lưu ý:
Biến động giá kiểu “tàu lượn siêu tốc": Giá Bitcoin có thể lên xuống thất thường, có khi tăng vài chục phần trăm trong một ngày, nhưng cũng có thể "bốc hơi" tương tự. Đã có những giai đoạn Bitcoin mất giá rất mạnh, ví dụ như "cú đổ vỡ năm 2011" khi Bitcoin giảm tới 93% giá trị. Thậm chí, những dòng tweet của những người nổi tiếng như Elon Musk cũng có thể khiến giá Bitcoin chao đảo. Dù rằng vốn hóa hiện nay càng ngày càng lớn khiến biên độ dao động của Bitcoin hiện tại cũng đã giảm hơn rất nhiều so với trước đây, những so với những tài sản khác đây vẫn là một tài sản có biến động rất lớn, vì vậy rủi ro sẽ là rất cao nếu bạn không quản lý rủi ro và bản thân.
Rủi ro bị "hack ví", lừa đảo: Vì là tài sản số, Bitcoin có thể trở thành mục tiêu của hacker. Các sàn giao dịch, nơi bạn mua bán Bitcoin, có thể bị tấn công. Hoặc tệ hơn, bạn có thể bị lừa bởi những chiêu trò tinh vi như các dự án đa cấp biến tướng, sàn giao dịch quyền chọn nhị phân lừa đảo, hay các chiêu tặng tiền ảo để dụ dỗ. Đã có không ít trường hợp người ta mất trắng tiền tỷ vì tin vào những lời hứa lợi nhuận cao phi thực tế. Rủi ro này đặc biệt cao đối với người mới do thiếu kiến thức và kinh nghiệm. Sự phi tập trung và khó truy vết của Bitcoin cũng khiến việc thu hồi tài sản bị đánh cắp gần như không thể.
Thiếu quy định rõ ràng (ở một số nơi): Thị trường Bitcoin vẫn còn khá mới và ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam, khung pháp lý cho loại tài sản này chưa thực sự hoàn thiện và rõ ràng. Điều này có thể tạo ra một số bất ổn và rủi ro pháp lý cho nhà đầu tư.
Vấn đề môi trường: Việc "đào" Bitcoin, tức là quá trình xác thực giao dịch và tạo ra Bitcoin mới, tiêu tốn rất nhiều năng lượng điện. Điều này gây ra những tranh cãi về tác động của Bitcoin đến môi trường. Đây không chỉ là một lo ngại về môi trường mà còn có thể dẫn đến các rào cản pháp lý hoặc sự e dè từ các nhà đầu tư quan tâm đến yếu tố bền vững.
Tuy nhiên, thực tế ở một số quốc gia phần nào chứng minh rằng Bitcoin thúc đẩy phát triển ngành năng lượng sạch.
Chẳng hạn như Bhutan, họ tận dụng các nguồn năng lượng điện sạch tạo ra nhưng chưa thể bán để đào Bitcoin, và hiện tại đang là một trong những quốc gia sở hữu nhiều Bitcoin nhất.
Để bạn có cái nhìn cân bằng hơn, mình tóm tắt lại ưu và nhược điểm của việc đầu tư Bitcoin trong bảng dưới đây:
Bảng 2: Ưu và Nhược điểm khi đầu tư Bitcoin
Tình hình pháp lý Bitcoin tại Việt Nam: Cần biết gì?
Một điều cực kỳ quan trọng mà bạn cần nắm rõ là tình hình pháp lý của Bitcoin ở Việt Nam mình. Hiện tại, pháp luật Việt Nam không công nhận Bitcoin là phương tiện thanh toán hợp pháp.
Tức là bạn không thể dùng Bitcoin để mua ly trà sữa, trả tiền điện nước hay bất kỳ hàng hóa, dịch vụ nào khác một cách hợp pháp.
Tuy nhiên, việc mua bán Bitcoin như một loại tài sản đầu tư, kiểu như mình mua vàng hay cổ phiếu để kiếm lời từ chênh lệch giá, thì hiện tại pháp luật không có quy định cấm.
Tức là bạn có thể dùng tiền Việt Nam Đồng để mua Bitcoin trên các sàn giao dịch (thường là qua các nền tảng P2P hoặc các sàn quốc tế có hỗ trợ người dùng Việt Nam), rồi sau đó bán Bitcoin để thu về tiền Việt.
Sự phân biệt giữa "phương tiện thanh toán" và "tài sản đầu tư" là mấu chốt trong quy định pháp lý hiện tại.
Một tin tức đáng chú ý là Chính phủ đang yêu cầu các bộ ngành liên quan, đặc biệt là Bộ Tài chính, hoàn thành xây dựng khung pháp lý về tài sản số.
Việc chưa có khung pháp lý rõ ràng cũng đồng nghĩa với việc nếu có tranh chấp hay lừa đảo liên quan đến giao dịch Bitcoin, việc bảo vệ quyền lợi của bạn có thể sẽ khó khăn hơn so với các kênh đầu tư truyền thống được pháp luật bảo hộ chặt chẽ.
Bắt đầu hành trình Bitcoin: Từng bước đơn giản cho người mới
Nếu bạn đã "cân đo đong đếm" kỹ càng và quyết định muốn thử sức với Bitcoin, thì đây là một vài bước cơ bản mà mình gợi ý cho người mới nhé:
Trang bị kiến thức là số 1: Trước khi làm bất cứ điều gì, hãy dành thời gian tìm hiểu thật kỹ về Bitcoin, công nghệ Blockchain, cách thức hoạt động của thị trường, các loại ví lưu trữ, và các rủi ro tiềm ẩn.
Bạn có thể đọc sách, xem các video giải thích, tham gia các diễn đàn, hội nhóm về tiền mã hóa (nhưng nhớ phải biết chọn lọc thông tin, vì không phải thông tin nào cũng chính xác và khách quan).
Nhưng bạn vẫn cần tự mình kiểm chứng và đối chiếu thông tin từ nhiều nguồn.
Đừng bao giờ đầu tư vào một thứ mà bạn không hiểu rõ.
Bắt đầu với số vốn nhỏ
Đây là lời khuyên cực kỳ quan trọng! Tuyệt đối không "tất tay" hay vay mượn để đầu tư Bitcoin, nhất là khi bạn mới bắt đầu. Chỉ nên dùng số tiền nhàn rỗi, số tiền mà bạn "có thể mất mà không ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của mình".
Coi như đó là "học phí" để bạn làm quen với thị trường. Việc bắt đầu nhỏ giúp bạn học hỏi kinh nghiệm mà không phải trả giá quá đắt, đồng thời giúp kiểm soát cảm xúc tốt hơn, tránh các quyết định sai lầm do sợ hãi hoặc tham lam.
Chọn sàn giao dịch uy tín:
Để mua Bitcoin, bạn cần một "cái chợ", đó chính là các sàn giao dịch tiền mã hóa. Hãy chọn những sàn giao dịch lớn, có tên tuổi, được cộng đồng đánh giá cao về tính bảo mật, thanh khoản tốt và có dịch vụ hỗ trợ khách hàng rõ ràng.
Một số sàn giao dịch quốc tế phổ biến có hỗ trợ người dùng Việt Nam có thể kể đến như Binance, OKX, Bybit. Hãy tìm hiểu kỹ về các loại phí giao dịch, các biện pháp bảo mật mà sàn áp dụng
Có thể thời gian tới, Việt Nam sẽ có các quy định rõ ràng hơn và cấp phép cho các sàn giao dịch trong nước để tránh thất thu thuế và thất thoát tài sản ra nước ngoài.
Các hình thức lưu trữ Bitcoin
Đây là bước cực kỳ quan trọng, quyết định sự an toàn cho tài sản của bạn. Bạn có vài lựa chọn chính:
Để trên sàn giao dịch: Đây là cách tiện lợi nhất nếu bạn muốn mua bán thường xuyên, vì Bitcoin luôn sẵn sàng để giao dịch. Tuy nhiên, nó cũng tiềm ẩn rủi ro nếu các sàn phá sản, bị hack,…
Ví phần mềm (Ví nóng - Hot Wallet): Đây là các ứng dụng ví bạn có thể cài đặt trên máy tính (desktop wallet) hoặc điện thoại di động (mobile wallet). Với ví phần mềm, bạn là người trực tiếp quản lý khóa riêng tư (private key) của mình, nên sẽ an toàn hơn so với việc để trên sàn. Tuy nhiên, nếu máy tính hoặc điện thoại của bạn bị nhiễm virus, malware, hoặc bị hack, Bitcoin của bạn vẫn có thể bị đánh cắp.
Ví cứng (Ví lạnh - Cold Wallet): Đây là những thiết bị vật lý, trông giống như một chiếc USB đặc biệt, được thiết kế để lưu trữ khóa riêng tư của bạn hoàn toàn ngoại tuyến (offline), tách biệt khỏi internet. Đây được coi là cách an toàn nhất để lưu trữ Bitcoin lâu dài, đặc biệt là với số lượng lớn. Nó giống như bạn có một "cái két sắt riêng, chỉ mình bạn giữ chìa khóa". Nhược điểm là bạn sẽ tốn một khoản chi phí ban đầu để mua ví cứng và việc sử dụng có thể hơi phức tạp hơn một chút cho người mới.
Việc lựa chọn phương thức lưu trữ phụ thuộc vào số lượng Bitcoin bạn nắm giữ và tần suất giao dịch của bạn. Không có giải pháp nào là hoàn hảo cho tất cả mọi người, đó là sự đánh đổi giữa tính tiện lợi và mức độ bảo mật.
Những câu chuyện Bitcoin "dở khóc dở cười" và cả những cú "đổi đời"
Thế giới Bitcoin không thiếu những câu chuyện "ly kỳ" và đầy màu sắc. Có người từ vô danh bỗng chốc thành triệu phú, nhưng cũng có không ít người "ôm hận" vì những quyết định sai lầm hoặc một phút lơ đễnh.
Chắc hẳn bạn đã từng nghe qua câu chuyện "huyền thoại" về chiếc Pizza đắt nhất lịch sử. Vào ngày 22 tháng 5 năm 2010, một lập trình viên người Mỹ tên là Laszlo Hanyecz đã dùng 10,000 Bitcoin để mua... 2 chiếc bánh pizza.
Thời điểm đó, Bitcoin còn rất mới và gần như vô giá trị, việc dùng nó để mua một món hàng thật là một thử nghiệm thú vị. Ai mà ngờ được, chỉ vài năm sau, giá trị của 10,000 Bitcoin đó đã lên đến hàng triệu, rồi hàng trăm triệu đô la Mỹ! Ngày 22/5 hàng năm giờ đây được cộng đồng tiền mã hóa gọi là "Bitcoin Pizza Day" để kỷ niệm sự kiện "dở khóc dở cười" này.
Câu chuyện này không chỉ hài hước mà còn là một bài học đắt giá về việc nhận định giá trị tiềm năng của một công nghệ mới, đồng thời cho thấy sự biến động giá trị đến khó tin của Bitcoin theo thời gian.
Bên cạnh đó, cũng có những câu chuyện "thánh nhọ" khiến người nghe không khỏi tiếc nuối. Như trường hợp của anh James Howells ở Anh, người đã vô tình bị bạn gái vứt bỏ một ổ cứng chứa khóa truy cập của 7,500 Bitcoin vào năm 2013.
Hay Stefan Thomas ở Mỹ, người đã quên mật khẩu để mở khóa một chiếc ví cứng chứa hơn 7,000 Bitcoin và chỉ còn vài lần thử cuối cùng trước khi chiếc ví tự khóa vĩnh viễn.
Những câu chuyện này nhấn mạnh một cách đau đớn tầm quan trọng của việc quản lý khóa riêng tư (private key) và trách nhiệm cá nhân trong thế giới phi tập trung.
Trong cộng đồng crypto có một câu nói cửa miệng: "Not your keys, not your coins" – không phải khóa của bạn thì không phải coin của bạn. Nếu bạn làm mất khóa, bạn sẽ mất tài sản vĩnh viễn, không ai có thể giúp bạn khôi phục được.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng cũng có rất nhiều người đã thực sự thay đổi cuộc sống, "đổi đời" nhờ đầu tư Bitcoin một cách thông minh, có kiến thức và đúng thời điểm. Dù báo chí ít khi kể tên cụ thể những cá nhân này vì lý do riêng tư và bảo mật, nhưng những câu chuyện về các "triệu phú Bitcoin" vẫn luôn là nguồn cảm hứng (và đôi khi là cả sự FOMO – Fear Of Missing Out, nỗi sợ bỏ lỡ) cho rất nhiều người.
Nếu kể một điển hình thì đó là anh em sinh đôi nhà Winklevoss, nếu bạn đã xem bộ phim The Social Network về sự hình thành Facebook thì chắc hẳn biết họ là người đã thất bại trong cuộc chiến về pháp lý về quyền sở hữu Facebook với Mark Zuckerberg. Họ lấy 11 triệu $ trong số tiền 65 triệu được Mark đền bù để mua Bitcoin ở giá 10$ / 1 BTC. Và trở thành tỷ phú với số Bitcoin được cho là còn sở hữu là khoảng 70.000 BTC ~ hơn 8 tỷ $ ở thời điểm hiện tại. Và là đồng sáng lập sàn tiền điện tử Gemini.
Vậy những câu chuyện này cho chúng ta thấy điều gì? Bitcoin có tiềm năng rất lớn, có thể mang lại lợi nhuận đột phá, nhưng nó cũng đầy rẫy rủi ro và đòi hỏi sự cẩn trọng, kiến thức và một chút may mắn.
Đừng chỉ nhìn vào những người thành công rực rỡ mà quên đi những bài học xương máu từ những người đã thất bại hoặc mắc sai lầm. Việc cân bằng giữa những câu chuyện thành công và thất bại giúp chúng ta định hình kỳ vọng một cách thực tế hơn, tránh việc chỉ nhìn thấy khía cạnh "làm giàu nhanh" của Bitcoin mà bỏ qua những nguy cơ tiềm ẩn.
Lời kết từ "mình": Bitcoin có phải là "chân ái" đầu tư của bạn?
Vậy là mình đã chia sẻ với bạn một vòng từ A đến Z về Bitcoin rồi.
Bitcoin có thể là một cơ hội đầu tư hấp dẫn, một "món quà" của công nghệ mang tính cách mạng, nhưng nó chắc chắn không phải là giải pháp hoàn hảo hay lựa chọn đầu tư lý tưởng dành cho tất cả mọi người.
Nó đòi hỏi bạn phải có kiến thức, sự kiên nhẫn, khả năng chấp nhận rủi ro cao và một cái đầu "lạnh" để không bị cuốn theo những biến động của thị trường. Thị trường tiền mã hóa rất dễ bị ảnh hưởng bởi tâm lý đám đông, bởi những tin tức thổi phồng (FOMO) hay những tin đồn thất thiệt gây hoang mang (FUD - Fear, Uncertainty, Doubt).
Tuyệt đối tránh giao dịch sử dùng đòn bẩy ( margin) hay Long, Short Futures
Lời khuyên cuối cùng của mình là: Đừng bao giờ đầu tư theo đám đông hay vì nghe lời "phím hàng" của ai đó mà không tự mình kiểm chứng. Hãy tự mình dành thời gian tìm hiểu thật kỹ, đọc thêm nhiều tài liệu, tham khảo ý kiến từ nhiều nguồn đáng tin cậy, và quan trọng nhất là đánh giá xem Bitcoin có thực sự phù hợp với mục tiêu tài chính cá nhân, khả năng tài chính và khẩu vị rủi ro của chính bạn hay không.
Hãy nhớ rằng, bạn phải là người tự chịu trách nhiệm cho mọi quyết định đầu tư của mình.
Nếu sau khi tìm hiểu, bạn cảm thấy Bitcoin quá phức tạp, quá rủi ro, hoặc đơn giản là bạn chưa sẵn sàng, thì cũng không sao cả. Có rất nhiều kênh đầu tư khác ngoài kia có thể phù hợp với bạn hơn.
Việc không đầu tư vào Bitcoin không có nghĩa là bạn bỏ lỡ điều gì đó to tát, mà có thể đó là một quyết định khôn ngoan dựa trên sự hiểu biết về bản thân và hoàn cảnh của mình.
Thế giới crypto và công nghệ blockchain vẫn đang phát triển rất nhanh chóng. Kiến thức của ngày hôm nay có thể sẽ cần được cập nhật vào ngày mai. Vì vậy, nếu bạn quyết định tham gia, hãy luôn giữ cho mình một tinh thần học hỏi không ngừng.
Với suy nghĩ của mình thì trong lịch sử luôn có những thời điểm có những cơ hội mà những thứ mới sinh ra để phân bổ lại tài sản trong xã hội dành cho thế hệ mới nếu biết học hỏi và cập nhật.
Thời đại AI phát triển nhanh hiện nay cũng ảnh hưởng nhiều đến công việc của con người trên toàn cầu, các chính phủ liên tục in tiền, thu nhập không theo kịp với đà tăng giá, thì đầu tư vào tài sản sẽ là chìa khóa để giúp bạn đảm bảo cho tương lai của bản thân và gia đình.
Quan trọng nhất, hãy là một nhà đầu tư thông thái, bạn nhé! Chúc bạn có những quyết định sáng suốt trên hành trình tài chính của mình, dù bạn chọn con đường nào đi chăng nữa.
cảm ơn a